Kościół ten, od stuleci stojący na wzgórzu św. Bronisławy, pochodzi prawdopodobnie z X wieku. Już samo wezwanie świątyni, nadawane przez benedyktynów kościołom misyjnym, może świadczyć o jego bardzo starym pochodzeniu. Oczywiście świątynia ta na początku różniła się wyglądem od swojej obecnej formy, która jest wynikiem jej odbudowy (1670-1673) po zniszczeniach spowodowanych przez szwedzki najazd. Udowodniono, że pierwotnie, ta najstarsza budowla kościelna w Krakowie, nawiązywała swoim planem do kościołów pod takim samym wezwaniem m.in. San Salwador w Priesca oraz San Salwador w Val de Dios z 891 r. Trzydzieści lat przed wspomnianym zniszczeniem świątyni przez Szwedów w połowie XVII wieku, kościół przebudowano dodając od zachodu wieżę, romańskie mury wzmacniając skarpami, a cmentarz przykościelny otoczono murem. Kolejne zmiany pochodzą z XVIII stulecia gdy zamurowano boczne wejście, a na miejscu kostnicy dobudowano zakrystię. Jednym z największych zagrożeń dla istnienia świątyni był trzeci rozbiór Polski, po którym Austriacy zamierzali zamienić go na magazyn. Na szczęście dzięki protestom i apelacji do nowych władz decyzję cofnięto.
W XX wieku, kościół poddano kilku restauracjom i pracom badawczym. W latach 30-tych odbito tynk na ścianie prezbiterium, odsłaniając ukrytą pod nim romańską kostkę będącą fragmentem kościoła datowanego na XII wiek. Wyniki późniejszych badań prowadzonych przez Władysława Grabskiego, Wiktora Zina i Kazimierza Radwańskiego, mówiące o trzech fazach powstawania kościoła św. Salwatora (kościół na planie krzyża greckiego -> rotunda -> trójnawowa bazylika), zostały zakwestionowane przez Teresę Radwańską, która dowiodła, że obecny kościół został wzniesiony w pierwszej połowie dwunastego stulecia, a znana data 1148 r. odnosi się właśnie do konsekracji tej budowli.
Wygląd kościoła:
Od strony wschodniej, na prezbiterium widoczne ją obecnie fragmenty romańskiego muru z XII wieku. Ostatnie prace restauracyjne przywróciły częściową romanizację wnętrza, z daleko posuniętą rekonstrukcją i usunięciem niektórych elementów późniejszego urządzenia. Warto zwrócić uwagę na szesnastowieczne malowidła w prezbiterium, ambonę i chór muzyczny z XVII wieku oraz organy z drugiej połowy XVIII stulecia. Ozdobą kościoła jest obraz Chrystusa z grajkiem - autorstwa Kaspra Kurcza z 1605 roku. Wokół kościoła znajduje się pełen tajemniczego uroku cmentarz parafialny Zwierzyńca, z drewnianym domkiem grabarza...
[Ostatnia modyfikacja: 8.I.2005]
Źródło:
- Adamczewski J., 1992, Kraków od A do Z, Krajowa Agencja Wydawnicza Kraków, s. 130.
- Dobrowolski T., 1959, Sztuka Krakowa, Wydawnictwo Literackie, s. 33-35.
- Rożek M., 2000, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa-Kraków, s. 526-529. |
|
